راهنمای کامل رایج‌ترین احکام صدقه در اسلام

صدقه یکی از اعمال مستحب بسیار تاکید شده در دین اسلام می‌باشد که نه فقط اثرات مادی و معنوی دارد، بلکه زمینه ساز گشایش در زندگی، دفع بلا و رضایت خداوند نیز محسوب می‌شود. با اینکه صدقه دادن عمل نیکی بوده، ولی احکام فقهی مربوط به آن گاهی اوقات مورد سوال قرار می‌گیرد؛ به خصوص هنگامی که شخص قصد دارد آن را در قالب خاصی، به فرد خاصی یا در شرایط خاصی پرداخت نماید. در این مقاله از سایت خیریه ای بی به رایج‌ترین احکام درباره صدقه بر اساس فقه شیعه خواهیم پرداخت.

صدقه واجب و صدقه مستحب

در نگاه اولیه، ممکن است تصور شود همه انواع صدقه فقط جنبه مستحبی دارند، ولی در حقیقت چنین نیست. در فقه اسلامی، صدقه دو نوع دارد: مستحب و واجب. صدقه مستحب همان است که عموم افراد به آن آشنایی دارند؛ از جمله دادن کمک به فقرا، انداختن پول در صندوق‌های خیریه و یا کمک‌ هزینه به یتیمان. ولی گاهی اوقات صدقه به صورت نذر، عهد و یا قسم، واجب می‌شود. به عنوان مثال، چنانچه کسی نذر کند که در صورت برآورده شدن حاجتش مبلغی را به نیازمندان اهدا کند، در صورت تحقق حاجت، پرداخت این صدقه بر او واجب می‌شود.

همچنین صدقه کفاره مثل صدقه‌ای که به خاطر شکستن روزه عمدی و یا قسم دروغ پرداخت می‌شود، جنبه واجب دارد. در این موارد فرد مکلف است که صدقه را بر اساس دستور شرع پرداخت کند و ترک آن نوعی گناه به شمار می‌آید.

حکم نیت در صدقه

نیت در اعمال عبادی نقش مهم و اصلی دارد و صدقه نیز از این قاعده مستثنا نمی‌باشد. چنانچه فردی بخواهد صدقه مستحب بدهد، همین که قصد قربت (یعنی جهت رضای خدا) داشته باشد، کافی است و گفتن لفظ نیت الزامی نمی‌باشد. ولی در صدقه‌هایی که به واسطه نذر، کفاره و یا عهد واجب می‌شود، نیت دقیق واجب می‌باشد؛ چرا که عمل بدون نیت در عبادات اعتباری ندارد. چنانچه صدقه از اموال مشترک (نظیر اموال خانوادگی یا ارثیه) پرداخت می‌شود، نیت باید روشن باشد که این سهم از کدام مالک بوده و بدون رضایت سایر شرکا، صدقه دادن جایز نمی‌باشد.

آیا می‌توان صدقه را به هر شخصی داد؟

یکی از سوالات رایج در رابطه با صدقه آن است که آیا هر شخصی می‌تواند گیرنده صدقه باشد؟ از دیدگاه شرعی، صدقه مستحب را می‌توان به هر نیازمندی داد، البته مشروط بر اینکه آن شخص، معصیت‌کار آشکار و یا دشمن اهل بیت نباشد. البته در مواردی که شخص گیرنده اهل فسق علنی باشد و یا با استفاده از صدقه احتمال دارد به گناه بیفتد (به عنوان مثال خرید مواد مخدر)، پرداخت صدقه به او مکروه یا حتی حرام است.

در رابطه با صدقه واجب، محدودیت‌هایی بیشتری وجود دارد. در بعضی از موارد، مثل صدقه کفاره، باید به فقیر داده شود و فردی که از لحاظ شرعی فقیر محسوب نمی‌شود، نمی‌تواند گیرنده آن باشد. فقیر از لحاظ فقه شخصی است که مخارج سال خود را ندارد، حتی اگر کار داشته باشد اما درآمدش کفاف زندگی را ندهد.

صدقه دادن به صورت اینترنتی یا کارت به کارت

در دنیای مدرن، پرداخت صدقه اغلب به طور غیر نقدی و دیجیتال صورت می‌گیرد. از لحاظ فقهی، پرداخت صدقه از طریق آنلاین، واریز به حساب خیریه و یا حتی استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی، هیچ ایرادی ندارد؛ به شرط آن که مطمئن باشیم پول به دست نیازمند واقعی و یا موسسه مورد اعتماد می‌رسد. خیریه ای بی نیز در راستای کمک به بیماران پروانه‌ای همواره در تلاش بوده و کمک‌های شما همراهان گرامی نیز پشتوانه این تیم بوده ست. شما می‌توانید با پرداخت صدقه آنلاین، فطریه آنلاین و کفاره آنلاین در راستای کمک به این عزیزان اقدام فرمایید.

چنانچه نیت خاصی در صدقه وجود دارد (همچون نذر)، باید در زمان واریز، نیت به زبان یا قلب جاری شود. همچنین چنانچه مبلغی را برای صدقه کنار گذاشته‌اید ولی هنوز تحویل نداده‌اید، در صورت مرگ، ورثه الزام شرعی ندارند آن را پرداخت نمایند مگر اینکه نذر و یا وصیتی وجود داشته باشد.

آیا صدقه فقط پولی است؟

گرچه در ذهن اکثر ما، صدقه مساوی با دادن پول می‌باشد، ولی در منابع دینی مصادیق وسیع‌تری برای صدقه آمده است. لبخند به دیگران، آموزش یک مهارت مفید، کمک به سالمندان و یا حتی برداشتن مانع از سر راه مردم، همگی مصداق صدقه شمرده می‌شوند. در روایات متعدد، صدقه جاریه بیشترین تاکید را دارد؛ یعنی کار نیکی که ثمره‌اش برای نسل‌های آینده باقی می‌ماند، همچون ساخت مدرسه، وقف کتاب، آب‌رسانی و … .

در ادامه بخوانید: صدقه فقط پول است؟ بررسی ابعاد گسترده صدقه در اسلام

سخن پایانی

احکام صدقه نشان می‌دهند که این عمل عبادی، به دقت فقهی و نیت پاک نیاز دارد. با اینکه صدقه دادن ظاهری ساده دارد، ولی رعایت شرایط آن می‌تواند تاثیرگذاری و ثواب آن را چندین برابر کند. دانستن تفاوت میان صدقه واجب و مستحب، شناخت اشخاص مجاز جهت دریافت، نحوه درست پرداخت و نیت‌گذاری صحیح، تمامی در پذیرش و اثرگذاری صدقه نقش مهمی دارند. چنانچه شما نیز قصد پرداخت صدقه آنلاین دارید می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی ذکر شده در سایت اقدام فرمایید.